Περιγραφή θέματος

• Σύμπτυξη όλων Ανάπτυξη όλων

  Εισαγωγή
  • Καλώς ήρθατε στο 1ο μάθημα!

    Η υφαντική στην Ήπειρο, και ειδικότερα στο Ζαγόρι, αντιπροσωπεύει ένα πολύτιμο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Αυτή η μορφή λαϊκής τέχνης, που έχει ενσωματωθεί στην καθημερινή ζωή και έχει μεταδοθεί από γενιά σε γενιά, είναι κάτι περισσότερο από μια απλή τεχνική. Είναι έκφραση της ιστορίας, της ταυτότητας και των κοινωνικών συνθηκών της περιοχής. 

    Τα υφαντά του Ζαγορίου, με τα πολύχρωμα μοτίβα και τις παραδοσιακές τεχνικές, δίνουν μια δυνατότητα παρατήρησης του παρελθόντος, αποκαλύπτοντας όχι μόνο την καλλιτεχνική δεξιοτεχνία των υφαντριών αλλά και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της περιοχής. Η χρήση του αργαλειού αντικατοπτρίζει την αυτονομία και την αυτάρκεια των οικογενειών, καθώς και το ρόλο της οικιακής οικονομίας σε επίπεδο επιβίωσης και τοπικής κοινότητας.

    Aνακαλύψτε ένα εργαλείο με εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και παλιά ιστορία που οδηγεί στη δημιουργία μιας εξίσου συναρπαστικής τέχνης, αυτή της υφαντικής. Η Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή Μονοδενδρίου που είναι κληροδότημα των εθνικών ευεργετών Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη δραστηριοποιείται στο χώρο της Υφαντικής. Σκοπός της Σχολής είναι η διατήρηση των παραδοσιακών τεχνών, που σήμερα τείνουν να εξαφανιστούν. Βάσει της διαθήκης των ιδρυτών της αποσκοπεί στην εκπαιδευτική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής του Ζαγορίου και την εξασφάλιση επαγγελματικής κατάρτισης των νέων της περιοχής.

• Ενότητα 1: Ιστορική Αναδρομή
  • Από την Πηνελόπη, την Κίρκη και την Καλυψώ μέχρι και τις μέρες μας χρησιμοποιείται ένα εργαλείο με μακρά ιστορία, που υφαίνει ιστορία! Ο αργαλειός είναι ένα από τα αρχαιότερα χειροποίητα εργαλεία. Ευρήματα κατατάσσουν τα αρχικά του στάδια στην Παλαιολιθική περίοδο. Οι αρχαιολογικές, ανθρωπολογικές ή εθνογραφικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, προσδιορίζουν την εξελικτική πορεία που ακολουθήθηκε. Η χρήση συγκεκριμένων υλικών και η εφαρμογή βελτιούμενων τεχνικών ύφανσης ορίζουν τους τύπους αργαλειού που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα και τα υφαντά που δημιουργούνται.
    
    Στα συνήθη ευρήματα των παλαιών σπιτιών συγκαταλέγεται μεγάλος αριθμός υφαντικών εργαλείων π.χ. βαρών και άλλων, υποδηλώνοντας ότι η υφαντική, κυρίως στους ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου, αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες ασχολίες. Αυτές κατέχουν εξέχουσα θέση τόσο στην απασχόληση και την οικονομία της περιοχής, όσο στον πολιτισμό και την παράδοση.
    
    Το μαλλί ήταν από τα σημαντικότερα προϊόντα του κτηνοτροφικού τομέα της Ηπείρου, επομένως υπήρχε σε σχετική αφθονία, και αυτό είναι κάτι που αξιοποίησαν οι κάτοικοι. Η υφαντική αναπτύχθηκε σε δύο διαφορετικά επίπεδα, ως οικιακή τέχνη για την κάλυψη των αναγκών της οικογένειας σε ένδυση και οικιακό εξοπλισμό και ως εμπορική δραστηριότητα. Αποτελεί λοιπόν, ένα λειτουργικό και αποδοτικό εγχείρημα, που η Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή αναδεικνύει και προωθεί με τον καλύτερο τρόπο, υλοποιώντας καθημερινά το όραμα των αείμνηστων αδελφών Ριζάρη  και συντελώντας στην ανάδειξη της αξίας της κυκλικής οικολογικής οικονομίας που μπορεί να αποβεί μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας.

• Ενότητα 2 : Τύποι Αργαλειών και Ύφανση
  • Υπάρχουν διάφορα είδη αργαλειού, που όμως τα βασικά τους μέρη δεν διαφοροποιούνται σημαντικά. Με βάση την κάθετη ή οριζόντια ευθυγράμμιση των νημάτων του στημονιού και το μέγεθος ορίζονται οι τύποι αργαλειού, με κύριους τον κάθετο και τον οριζόντιο. Τον χωριάτικο και τον αρμένικο αργαλειό, αντίστοιχα.

• Ενότητα 3 : Αρμένικος Αργαλείος
  • Αρμένικος Αργαλειός
    
    Πρόκειται για έναν παραδοσιακό καθιστό ανυφανταριό με κρεμαστό χτένι που αποτελείται από τέσσερα ξύλα που συνδέονται χαμηλά με τέσσερα χοντρά σανίδια και με άλλα τέσσερα στην κορυφή τους, φτιαγμένα συχνά από κυπαρίσι και καρυδιά. Το στημόνι τυλίγεται σε ένα κυλινδρικό ξύλο, ενώ οι κλωστές του που περνούν μία μία από τα μιτάρια, καταλήγουν στα δόντια ενός ξύλινου χτενιού. Η υφάντρα με τα πόδια πατώντας τις πατήθρες, ανεβοκατεβάζει τα μιτάρια. Σε αυτόν τον αργαλειό το ύφασμα τυλίγεται σε ένα κύλινδρο που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του αργαλειού. Με τον αρμένικο αργαλειό υφαίνονται λεπτά υφάσματα (λινά-βαμβακερά-μεταξωτά) σεμέν, καρέ, τραπεζομάντηλα, κουρτίνες κ.ά.

• Ενότητα 4: Χωριάτικος Αργαλειός
  • Χωριάτικος Αργαλειός
    
    Οι βασικές αρχές ύφανσης στον κάθετο αργαλειό δεν διαφέρουν από αυτές στον οριζόντιο. Διαφοροποιούνται στην κατεύθυνση των στημονιών, που τεντώνονται κάθετα προς το έδαφος μεταξύ δύο δοκαριών. Εδώ το ύφασμα σχηματίζεται στο κάτω μέρος του αργαλειού. Με τον χωριάτικο αργαλειό μπορεί να παραχθούν προϊόντα όπως χοντρά στρωσίδια, κουρελούδες, φλοκάτες, μπαχτά κ.ά.